RUSYA

iki gunluk Suriye ziyaretinden sonra Turkiye,ye gelen Rusya Devlet Baskani Medvedev Turkiye Cumhurbaskani A.Gul,le gorustu.Bu arada Medvedev,le bereberindeki heyette yer alan bazi bakanlar da ikili anlasmalari imzaladi.

Daha once Turk tafrafinin acikladigi gibi Rusya-Turkiye gorusmelerinden stratejik bir isbirligi cikmadi.
Fakat bunun yolu da kapatilmadi.Onumuzdeki ayin basinda Rusya ile Turkiye arasindaki diplomatik iliskilerin kurulusunun 90. yildonumu vesilesiyle bir toren duzenlenecek.
Belki de bu torenle birlikte iki ulke arasindaki iliskilerin tarihsel boyutlari yeniden tartisilacak.

8 Mayis tarihinde Moskova,da yapilan Nazi Almanya,sina karsi zaferin kutlanmasi torenine Turkiye,den ust duzeyde kimse katilmadi.Bu bir olcude Nazi Almanya,sina karsi tutumda 1939-1945 donemindeki Turkiye,nin tutumuyla ilgili gorunuyor.O donemin sefi olan Ismet Inonu,yu gectigimiz gunlerde Turkiye basbakani Erdogan Hitler,e benzetmisti.

Rusya,da kutlanacak Turkiye-Rusya diplomatik iliskilerinin 90.yili 1921 yili donemine ait olan ikili sozlesmenin kutlandigi bir tarihin baslangici oluyor.Osmanli,nin yikintilari uzerine kurulan Turkiye Cumhuriyeti ile imzalanan anlasmanin birinci derecedeki aktoru Mustafa Kemal idi.Rusya isgal altindaki Osmanli topraklarindan cekilmis Yeni kurulan Ankara Hukumetini tanimisti.

Turkiye-Sovyetler iliskisi saguk savas doneminde bir gerilim hati izlemis o zamana ait anti-sovyet,anti-kominist konseptlerde Turkiye onemli bir aktor olmustu.Sovyetlerin yikilmasi,Dogu Avrupa da meydana gelismelerle birlkite Turkiye ile Rusya arasinda ekonomik iliskiler gelisme gostermisti.

Medvedev,in Turkiye,ye gelisiyle birlikte bazi anlasmalar yapildi.Bunlar icerisinde turizm,nekleer enerji ve dogal gaz ile ilgili projeler agirlik tasiyor.Bu ekonomik iliskilerin yaninda Kafkasya ve Orta-Dogu,yu ilgilendiren konularda gorusuldu.Ne varki Medvedev Sam,da soylediklerini Ankara,da da tekrarladi.

Medvedev Orta-Dogu,ya iliskin Filistin-Israil ve Iran,i ilgilendiren konularda gorus belirledi.Bu arada Nukleer silahlardan arindirimis bir bolge onerisini ortaya atti.Bu arada Iran,a cagirida bulunarak Uluslararasi toplumla isbirligi yapma cagirisinda bulundu.

Medvedev,in bu cagirisi ABD ile imzaladigi silahsizlanma anasmasi ve gectigimiz gunlarde BM tarafindan duzenlenen Nukleer Guvenlik Zirvesi sonrasi tartisilan silahsizlanma cabalarina yonelik uluslararasi politikanin bolgesel boyutunu olusturuyor.

Yine Orta-Dogu,da Israil-Filistin iliskileri eksenli Arap-Israil iliskilerini kapsayan oneriler gundeme getirirken,8 mayis,ta Moskova,daki torenlere katilan Israil devlet Baskani Shimon Peres,in bir mesajini Suriye Devlet Baskani Besar Esad,a iletmesi dikkati cekti.

Bir ara Suriye ile Israil arasinda yapilan dolayli gorusmelere ev sahipligi yapan Turkiye,nin devre disi kaldigi anlamina gelen bu mesajin ileride bolgede yeni bir tasimasi dusunulebilir.

Ote yandan Iran,la stratejik iliskilere sahip olan Suriye,de Medvedev,in Iran,a cagrida bulunmasi Rusya,nin bolgede aktif bir rol oynadigi anlamina geliyor.Rusya,nin Orta-Dogu,da aktif bir rol oynamaya calismasi veya oynamasi eski Osmanli mirasi uzerinde bolgesel liderlik pozisyonu yaratmaya calisan Turkiye,nin sinirlanmasi anlamina geiyor.

Iki kutuplu dunya ve bolunmus bir Avrupa Kosullarinda Arap yanlisi Israil karsiti bir politika izleyen hatta sovyetlerin yikilisina kadar Israil ile diplomatik iliskileri bir Avrupa ulkesi araciligiyla yuruten Rusya,nin israil ile daha dengeli bir politika izleyecegi soylenebilir.

Turkiye ile karadan ve denizden komsuluk iliskileri bulunan Rusya ile iliskileri ekonomik boyutta gelisse bile bunun diger alanlara ozellikle guvenlik alanina yansimasi belirsizlik tasiyor.2008 Agustos,unda Gurcistan,da basliyan kriz,bu krizde Turkiye,nin rolu goz onune alindiginda Rusya ile Turkiye arasinda guvenilir bir iliskiden soz edilemez.

Iki kutuplu dunya donemine ait iliskiler bugun devam etmiyor.Rusya,nin yeni dis politikasi BRIC(Brezilya,Rusya,Hindistan,Cin)eksenlidir.Bu iliskiye Fransa,da dahil edilebilir.Medvedev,in Turkiye ziyaretinin ardindan Brezilye devlet baskani Silvio Lula 14-15 mayis tarihlerinde Tahran,i ziyaret edecek.Ziyaret,in ana konusu Iran ile uluslararsi topluluk arasindaki iliskiler olacak.Brezilya,nin bu girisimi bir olcude Turkiye,nin Iran konusunda arabuluculuk yapma isteginin sinirlanmasi ile ilgili gorunuyor.

Belki de Turkiye Iran konusunda fazla risk almaktancekindigi icin bu ise Brezilyayi devreye soktu.Ne olursa olsun Brezilya Rusya icin Iran konusunda daha tercih edilir bir pozisyon olusturuyor.

Kafkasya sorununa gelince Rusya Ermenistan,la daha yakin iliskiler icinde ayrica,Karabag sorunu,nda AGIT cercevesinde ABD ve Fransa,yla birlikte calisiyor.Turkiye,nin Azerbeycan,la olan ozel iliskilerinin de Rusya,yi membun ettigi soylenemez.Bu anlatilanlar cercevesinde Turkiye,nin Rusya,yla stratejik iliskiler kurmasi bos bir laftir.